กระทุ่มบก

ชื่อพันธุ์ไม้:กระทุ่มบก

ชื่อวิทยาศาสตร์: Anthocephalus chinensis (Lam.) A.Rich.ex Walp.

ชื่อวงศ์:RUBIACEAE

ชื่ออื่น:ตะกู ตะโกส้ม ตุ้มขี้หมู ตุ้มหลวง ทุ่มพราย

 

ลักษณะทั่วไป:ไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง ๑o-๒o ม. ขนาดทรงพุ่ม ๘-๑๒ ม. ผลัดใบ ทรงพุ่มกลม กิ่งก้านเรียวเล็กลู่ลง ตายอดมีขนาดใหญ่ กลมและแบน ลำต้นเปลาตรง เปลือกต้นสีน้ำตาลอ่อน หรือเทา เรียบ หรือแตกขนาดตื้นๆ ตามแนวยาวและมีรอยแผลของกิ่ง

ใบ:ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่กว้างค่อนข้างกลมกว้าง ๗.๕-๒๖ ซม. ยาว ๒o-๔o ซม. ปลายใบแหลม โคนใบมนหรือเว้า ขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบเกลี้ยงบางแต่ค่อนข้างเหนียว สีเขียวสด ก้านใบยาว ๒-๓ ซม. ใบอ่อนสีเขียวอมนํ้าตาล

ดอก:สีเหลืองอ่อน มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกแน่นที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อมีดอกขนาดเล็ก ไม่มีก้านดอก ช่อดอกห้อยลงยาว ๔.๕-๖.๕ ซม. กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ ติดกันเป็นหลอดสั้นๆ ปลายจักแหลม กลีบดอกติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ปลายแฉกหยักมน เกสรเพศผู้ ๕ อัน เส้นผ่านศูนย์กลางช่อดอก ๔-๕ ซม. ออกดอกเดือน พ.ค.-มิ.ย.

ผล:ผลแห้งแตก เป็นผลรวมอัดกันเป็นทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๔-๕ ซม. สีเขียวอมนํ้าตาล เมื่อสุกสีนํ้าตาล เมล็ดสีนํ้าตาลขนาดเล็ก ๑ เมล็ดต่อผลย่อย ติดผลเดือน ก.ค.- ส.ค.ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด
การใช้ประโยชน์เนื้อไม้: ใช้ทำฟืน และทำเยื่อกระดาษ ไม้บาง ทำเป็นไม้อัด ไฟเบอร์บอร์ด พาร์ทิเคิลบอร์ด และใช้ในโรงงานทำไม้ขีดไฟ

การใช้ประโยชน์ด้านสมุนไพร:เปลือก ต้มกินแก้ไข้ แก้ปวดมดลูก

เรื่องเล่าจากปากชาวบ้าน:สมัยก่อนต้นกระทุ่มขึ้นหนาแน่นในพื้นที่บริเวณหมู่ที่๙ ต.จันเสน แต่เดิมพื้นที่นี้ยังไม่มีชื่อหมู่บ้านและทำให้สื่อสารกันระหว่างหมู่บ้านข้างเคียงลำบาก ด้วยความยากลำบากนี้จึงทำให้ชาวบ้านต่างพากันเรียกหมู่บ้านนี้เปิยๆกันว่า บ้านหนองกระทุ่มเพราะเนื่องจากลักษณะที่โดดเด่นของต้นกระทุ่ม และจำนวนของต้นกระทุ่มที่ขึ้นหนาแน่น และสุดท้ายชาวบ้านต่างเรียกกันติดปากขึ้นและได้ใช้เป็นชื่อหมู่บ้านในที่สุด

อ้างอิง:กระทุ่มบก/kanjanaexoll.blogspot.com/๒กุมภาพันธ์๒๕๖๑

กระทุ่มบก/www.thaikasetsart.com/๑กุมภาพันธ์๒๕๖๑